โดย  Pat Hemasuk 

หลายคนคงไม่รู้หรือเกิดไม่ทันในช่วงเวลาที่ประเทศไทยเกือบจะไม่มีอะไรอย่างที่เห็นทุกวันนี้ แต่สำหรับคนที่ผ่านชีวิตมาแล้วเกินกว่าครึ่งชีวิตจะได้เห็นประเทศไทยที่ค่อยๆ ดีขึ้นและดีอย่างยั่งยืน ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนาทางสาธารณูปโภค สาธารณสุข และคุณภาพชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่อยู่ต่างจังหวัดที่ห่างไกลจากเมืองใหญ่

ประเทศไทยหลังช่วงสงครามโลกนั้นชีวิตของคนในเมืองต้องพบกับสารพัดปัญหาเรื่องความขัดสน คนต่างจังหวัดนั้นเหมือนอยู่อีกโลกหนึ่งที่คนกรุงเทพไม่สามารถจะจินตนาการได้ ทุกบ้านมีตะเกียงสำหรับแสงสว่าง น้ำบ่อสำหรับใช้ทุกสิ่ง การศึกษาของเด็กเหมือนความฝันที่ไม่เป็นจริง โรงพยาบาลคือคำนามที่ใช้เรียกสถานที่ที่คนส่วนใหญ่ของประเทศเข้าไม่ถึง ไม่แม้จะเคยเห็นเสียด้วยซ้ำไป รัฐบาลคืออะไร ประชาธิปไตยคือคำใหม่ที่บางคนก็ยังออกเสียงไม่ถูก ประเทศไทยตามต่างจังหวัดไกลจากเมืองใหญ่เป็นเช่นนั้นจริงๆ

หลังจากนั้นอีกสิบกว่าปี อาจจะเป็นช่วงรุ่นชีวิตหนึ่งสำหรับคนต่างจังหวัด สิ่งต่างๆ ก็เริ่มเข้ามาเปลี่ยนแปลงชีวิตหลังจากฝุ่นของเฮลิคอปเตอร์จางลง โรงเรียนที่มีแต่อยู่ในความฝันก็มีขึ้นบนยอดดอยที่ห่างไกล บริการสาธารณสุขก็พัฒนาจากแพทย์อาสาที่ตามเข้าไป อาชีพและเส้นทางที่สามารถเอาสินค้าการเกษตรลงมาขายได้ก็มีขึ้นต่อมาในเวลาอีกไม่นาน

 

สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นหลังจาก “แม่ฟ้าหลวง” ของคนภาคเหนือ และ “สมเด็จย่า” ของคนอีกฟากของประเทศเรียกผู้ที่เข้ามาเปลี่ยนชีวิตของพวกเขา ให้อนาคตใหม่กับลูกหลานของพวกเขา พลังการทำงานของ “แม่” ในช่วงยี่สิบกว่าปีนั้นทำให้คนอีกหลายสิบล้านคนเปลี่ยนไป 

เมื่อถึงเวลาที่แม่ต้องพักผ่อนจากวัยที่สูงขึ้น แม่ไม่สามารถที่จะไปหาลูกหลานของแผ่นดินได้เหมือนเดิน แม่อีกพระองค์ก็เข้ามารับช่วงต่อ ฝุ่นของเฮลิคอปเตอร์นั้นไม่เคยขาดหายไปจากแผ่นดินของชนบทไทย ทุกที่ที่แม่ได้ย่างพระบาทไปประทับรอยเอาไว้ก็จะดีขึ้นกว่าแต่ก่อนที่ผ่านมา สาธารณูปโภคและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นจากแม่พระองค์เก่าก็ต่อเติมด้วยอาชีพที่ยั่งยืนกว่าการเกษตรที่ทำได้เพียงปีละครั้งสองครั้ง อาชีพใหม่ที่เพิ่มขึ้นมาในแต่ละครอบครัวสร้างความเป็นดีอยู่ดีเพิ่มขึ้น ผ้าที่เคยทอใช้แต่ในครอบครัวก็สามารถทำได้ตลอดเวลาที่ว่างจากงานไร่นา ตลาดที่ทำให้ของเหล่านั้นออกมาขายได้ในช่วงแรกนั้นคือร้านจิตรลดา ร้านที่ทำให้ของทุกอย่างที่ไม่เคยขายได้ก็ขายได้ มีรายได้เข้าสู่ครอบครัวมากขึ้น สิ่งหลายสิ่งที่ถ่ายทอดจากแม่สู่ลูก พ่อสู่ลูก ก็กลายเป็นสิ่งที่สามารถแปรเปลี่ยนเป็นเงินรายได้ที่ต่อมาจากร้านจิตรลดาก็เป็นโครงการศิลปาชีพที่ถ่ายทอดทุกสิ่งทุกอย่างจากจังหวัดถึงไปถึงจังหวัดหนึ่ง ไปถึงต่างประเทศประกาศให้รู้ว่าฝีมือผลิตภัณฑ์พื้นบ้านของคนไทยนั้นไม่เป็นรองใคร 

แม่พระองค์นั้นทำให้ลูกหลานของแผ่นดินอยู่ติดที่ ไม่ต้องเร่ร่อนดินทางย้ายครอบครัวไปเรื่อยเพื่อทำการเกษตรแบบเลื่อนลอย แม่สอนให้รักแผ่นดิน รักป่าที่ให้อาหารและน้ำ พระองค์ไม่ต้องออกปากห้ามหรือบังคับใช้กฎหมาย แต่แม่ใช้วิธีที่ทำให้ความเจริญเข้าไปหาถึงในพื้นที่ นั่นคือสิ่งที่ทำให้ทุกครอบครัวตัดสินใจอยู่ติดพื้นที่ ไม่ต้องเร่ร่อนอีกต่อไป 

แต่แม่พระองค์นี้ก็ไม่ต่างกับแม่พระองค์ก่อน เมื่อถึงวัยที่แม่ต้องพักผ่อน งานของแม่ก็สำเร็จไปมากแล้ว การเดินทางไปทุกพื้นที่ก็ไม่ต้องพึ่งพาเฮลิคอปเตอร์อีกต่อไป การสื่อสารกับโลกภายนอกเกือบไม่แตกต่างกับคนในตัวเมือง ลูกๆ ทุกครอบครัวสามารถยืนบนขาของตัวเองได้ดีไม่ต่างกับคนในเมือง สิ่งที่เป็นเพียงความฝันของคนสองชั่วรุ่นก่อนก็เป็นความจริงได้จาก “แม่” ทั้งสองพระองค์ 

ทรงพระเจริญ